Η Ταϊτή του Γκογκέν ήταν ψεύτικη
«Κάντε κρατήσεις τώρα για την πιο
«καυτή» έκθεση στην πόλη». Με αυτό τον άμεσο τρόπο η Tate Modern του
Λονδίνου προτρέπει από τη σελίδα της στο Διαδίκτυο τους φιλότεχνους να
κλείσουν εισιτήρια για την έκθεση «Gauguin: Maker of Myth» με
περισσότερα από 100 έργα του Γάλλου ζωγράφου Πολ Γκογκέν (1848-1903).
«Ποτέ πια» του 1897
Πρόκειται για τη μεγαλύτερη έκθεσή του στη βρετανική πρωτεύουσα
ύστερα από 50 χρόνια. «Προετοιμαστείτε να δείτε εκθαμβωτικούς
ιμπρεσιονιστικούς πίνακες, λαμπρά δείγματα συμβολισμού, εφευρετική
γλυπτική και πρωτοποριακή κεραμική», συμπληρώνουν οι «Σάντεϊ Τάιμς».
Εγκαινιάζεται στις 30 Σεπτεμβρίου και θα διαρκέσει έως τις 26 Ιανουαρίου
2011.
Η Tate Modern δεν αρκείται στο γεγονός ότι καταφθάνουν στο Λονδίνο απ' όλο τον κόσμο μερικά από τα σημαντικότερα έργα του ζωγράφου -το ένα τρίτο, μάλιστα, από αυτά δεν έχει παρουσιαστεί ποτέ στη βρετανική πρωτεύουσα. Η λογική «διοργανώνω μια έκθεση με έργα ενός μετρ για να θαυμάσουν τα πλήθη το μεγαλείο του» δεν ικανοποιεί πια τις απαιτήσεις των φιλότεχνων που κατακλύζουν το μητροπολιτικό Λονδίνο.
Γι' αυτό οι επιμελητές της έκθεσης επιχειρούν να τονίσουν μια λιγότερο προβεβλημένη διάσταση της τέχνης του: τη μυθοπλαστική του δεινότητα, την ικανότητά του να δημιουργεί ζωηρές παραστάσεις αναμιγνύοντας πραγματικά με φανταστικά στοιχεία και την επιθυμία του να σοκάρει, τακτική που ενώνει υπόγεια το έργο του με την προβοκατόρικη τέχνη του 21ου αιώνα.
Δεν λείπουν, σαφώς, από την έκθεση οι αισθησιακές απεικονίσεις της Ταϊτής με τις γυμνές γυναίκες, ανάμεσα σε φαιοκόκκινα ή παραδείσια τοπία, και όσα έργα ενέταξαν την τέχνη του στο κίνημα του πριμιτιβισμού. Για αρκετό καιρό κάποιοι πίστευαν ότι ο Γκογκέν είχε μεταφέρει στον καμβά την πραγματική ζωή της Ταϊτής. Οι επιμελητές της έκθεσης ξεκαθαρίζουν, όμως, πως οι εξωτικές παραστάσεις του δεν έχουν και μεγάλη σχέση με την πραγματικότητα. Πρόκειται για μύθους που «ύφανε» με μαεστρία ο ζωγράφος ανακαλώντας συμπεριφορές και ήθη τα οποία, το 1890, την εποχή που ο Γκογκέν βρισκόταν στο νησί, δεν ήταν παρά μακρινοί απόηχοι του παρελθόντος ή απλώς φαντασιώσεις.
«Οι πανέμορφες, ημίγυμνες νεαρές Ταϊτινές που προσφέρουν φρούτα σε ξύλινες γαβάθες ήταν μια εικόνα που γέννησε η φαντασία του. Την εποχή εκείνη η Ταϊτή ήταν άλλωστε γαλλική αποικία, εντελώς παραδομένη στις ιεραποστολές. Οι γυναίκες φορούσαν σεμνά ενδύματα και κάθε Κυριακή πήγαιναν στην εκκλησία», λέει στην εφημερίδα «Γκάρντιαν» η Μπελίντα Τόμσον, μια από τις επιμελήτριες της έκθεσης. Προσθέτει ακόμα ότι οι περίφημες ερωτικές σχέσεις του Γογκέν με τις γυναίκες του νησιού δεν ήταν αυθόρμητες ή ισότιμες αλλά το πιθανότερο βασίζονταν στην εκμετάλλευση.
Η διάθεση του Γκογκέν να διεγείρει τη φαντασία του κοινού διακρίνεται και στον πίνακα «Parahi te Marae», ένα απόκοσμο τοπίο με έντονα χρώματα όπου ένα βλοσυρό είδωλο ξεπροβάλλει απειλητικά στην πλαγιά ενός κίτρινου αγρού: μέσω αυτής της παράστασης ο ζωγράφος κάνει μια υπαινικτική αναφορά σ' ένα κανιβαλιστικό τελετουργικό από το μακρινό παρελθόν της Ταϊτής. «Επαναφέρει μια σκοτεινή ανάμνηση για να παίξει με τους φόβους και τις προκαταλήψεις του κόσμου», σημειώνει η Μπελίντα Τόμσον.
Οσοι νομίζουν ότι η εμμονή των καλλιτεχνών με τον εαυτό τους είναι σύγχρονο «προνόμιο» κάνουν λάθος. Ο Πολ Γκογκέν, από τα τέλη του 19ου αιώνα, εξιδανίκευε και μυθοποιούσε τον εαυτό του, τον ζωγράφιζε μάλιστα ως Ιησού Χριστό πριν από τη Σταύρωση, έρημο και προδομένο από τους πάντες στο Ορος των Ελαιών. Μια επιλογή, σύμφωνα με τους επιμελητές της έκθεσης, που παραπέμπει σε μια «απόλυτη, πομπώδη και εξεζητημένη δήλωση του καλλιτέχνη ως δημιουργού».
Αν και ο Πολ Γκογκέν δεν ήταν ο Ιησούς Χριστός στο σταυρό, όπως ενδεχομένως φαντασιωνόταν, πέρασε αρκετές δοκιμασίες στη ζωή του. Γεννήθηκε στο Παρίσι το 1848, ο πατέρας του ήταν ο δημοσιογράφος Κλόβις Γκογκέν και μητέρα του η Αλίν Μαρία Τσαζάλ, κόρη της θρυλικής Φλόρας Τριστάν, μιας από τις πρώτες γυναίκες που αγωνίστηκαν για τα δικαιώματα των γυναικών και των εργατών στη Γαλλία. Πριν αρχίσει να ζωγραφίζει συστηματικά, ο Πολ Γκογκέν είχε καταταγεί στο Γαλλικό Ναυτικό, όπου έκανε και τα πρώτα του ταξίδια, και είχε δουλέψει ως χρηματιστής. Μεγάλα διαστήματα της σύντομης ζωής του τα πέρασε σε κατάθλιψη, όπως και ο φίλος του ο Βαν Γκογκ, με τον οποίο συνυπήρξαν επί εννιά βδομάδες στην Αρλ. Κάποτε αποπειράθηκε να δώσει τέλος στη ζωή του. Τελικά πέθανε στη γαλλική Πολυνησία σε ηλικία 54 ετών, πάμπτωχος, μόνος και εξασθενημένος από τη σύφιλη και το ποτό. *
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου